GİRİŞ-AMAÇ

Akciğer kanseri dünya çapında en önemli mortalite nedenlerinden biridir.Tanı ve tedavi gecikmesi hastalığın prognozunu etkileyen en önemli faktörlerdendir. Bu çalışmada; akciğer kanserli hastalarda tanı ve tadavi gecikmesini etkileyen faktörleri araştırmayı amaçladık.

YÖNTEM-GEREÇLER

Göğüs hastalıkları polikliniğine başvuran akciğer kanserli hastaların semptomlarının başlangıcından hastaneye başvurusuna geçen süre (SB), başvurudan patolojik tanıya (BP),başvurudan tedavi başlangıcına (BT), semptomdan tedavi başlangıcına (ST) geçen süre retrospektif olarak değerlendirildi. SB, ST ile hastaların cinsiyeti, mesleği, kırsalda veya şehirde yaşaması, lezyonun radyolojik yerleşimi (santral-periferik), ailede akciğer kanseri olması, hastanın kendisinde başka bir malignite olması, kronik akciğer hastalığı olması ile ilişkisi değerlendirildi. Hastaların evrelerine göre SB,BP ve BT’ye geçen sürenin dağılımı değerlendirildi.

BULGULAR

119 hastanın 111’i erkek (%93.3), 8’i (%6.7) kadındı. Hastaların %73,9’u aktif sigara içici,%17.6’sı ex-smokerdı. Hastaların %26,9’unun hücre tipi small cell karsinoma, %22,7’si adenokarsinoma, %20.2’si skuamöz hücreli karsinom,%19,3’ü alt grubu belirlenmemiş küçük hücre dışı akciğer kanseri, %2.5 hastanın patolojisi tanımlanamamış, %8.4 hasta ise radyolojik olarak akciğer kanseri tanısı almıştı. Evrelemesi yapılabilen 100 hastanın 50’si evre IV, 30’u evre IIIB,8’i evre IIA, 5’i evre IIB,7’si evre IB olarak evrelendi. SB, BP, BT, ST’ye geçen ortalama süreler sırasıyla 42.5±61.6,61.7±55.6, 89±77, 122±84 gündü (tablo 1). Cinsiyetin, hastanın yaşadığı yerin, lezyonun lokalizasyonunun, ailede veya kendisinde malignite olup olmamasının, kronik akciğer hastalığı olup olmamasının SB ve ST’yi istatistiksel olarak anlamlı derecede etkilemediği bulundu (Tablo 2). Ayrıca hastaların evrelerine göre SB ve BP dağılımına bakıldığında, evreler arasında SB, BP,BT açısından anlamlı fark bulunmadı (Tablo 3,4).

TARTIŞMA

Akciğer kanserinin ikiye katlanma hızı (doubling time) 4-56 hafta arasında değişir, ortalama 17 haftadır (1,2). Büyüme katlanarak arttığı için semptomatik olduğunda hızı daha fazladır, tanıdaki gecikmeler prognozu kötü etkileyebilir.

Yapılan bir çalışmada ileri evredeki hastalarda tanıdaki gecikmenin prognozu etkilemediği ancak operabl hastalar için gecikmenin prognoz açısından daha önemli olduğu vurgulanmıştır (3).Çalışmamız retrospektif olduğu için birinci basamak sağlık merkezine başvuru kayıtlı olmadığından, semptom başlangıcı ve hastaneye başvuru değerlendirilebilmiştir. Bu çalışmada semptom başlangıcından tedaviye geçen süre ise ortalama 122 gündür. Bu sonuç daha önce Finlandiya ve İngiltere’de yapılan iki çalışmayla benzer (3,4), iki İsveç çalışmasından daha kısadır (5,6). Cinsiyetin, hastanın yaşadığı yerin, lezyonun lokalizasyonunun, ailede veya kendisinde malignite olup olmamasının, kronik akciğer hastalığı olup olmamasının SB ve ST’yi etkilemediği bulundu. Birinci basamaktan sevkte gecikme, tetkik randevu ve değerlendirmelerinde gecikme gibi başka nedenler gecikme üzerinde etkili olmuş olabilir, konuyla ilgili ileri araştırmalara gerek vardır.

Birinci basamağa başvuru ile operasyon arasındaki sürenin 6-8 haftayı geçmemesi öneriliyor (7). British Thoracic Society ise göğüs hastalıkları uzmanına başvuru ile torakotomi arasındaki sürenin 8 haftayı geçmemesini öneriyor (8).Ringbaek ve ark.nın çalışmasında uzmana başvuru ile operasyon arasındaki süre 69 gün bulunmuştur (9). Çalışmamızda evrelenebilen hastaların çoğu ileri evre (%80) hastalardı. Sadece 4 hastaya aynı merkezde cerrahi uygulandı, semptomdan cerrahiye geçen süre bu 4 hastada ortalama 80 gündü. Çalışmamızda ST geçen süre daha uzun bulunmuştur (89 gün). Bu gecikme özellikle operabl hastalarda önem taşımaktadır.

İleri evre hastalarda semptomlar daha belirgin olduğu için hastaya ve doktora ait gecikmenin daha kısa olması beklenirken çalışmamızda evreler arasında SB, BP, BT açısından anlamlı fark bulunmadı.Bu sonuç çoğu hastanın ileri evre olmasından kaynaklanmış olabilir.

SONUÇLAR

Sonuç olarak; akciğer kanserinin prognozunda değiştirilebilir bir faktör olan tanı ve tedavi gecikmesini düzeltmek amacıyla, gecikmeye yol açan nedenlerin saptanması için ileri araştırmalara gerek vardır.

KAYNAKLAR

1. Weiss W. Peripheral measurable bronchogenic carcinoma. Am Rev Respir Dis 1971;103:198-208.

2. Steele JD, Buell P. Asymptomatic soitary pulmonary nodules-host survival, tumour site and growth rate. J Thorac Cardiovasc Surg 1971;65:140-151.

3. Salomaa ER, Sällinen S, Hiekkanen H, et al. Delays in the diagnosis and treatment of lung cancer. Chest 2005;1228:2282-2288.

4. Billing JS, Wells F. Delays in the diagnosis and surgical treatment of lung cancer. Thorax 1996;51:903-906.

5. Koyi H, Hillerdal G, Brandén E. Patient’s and doctor’s delays in the diagnosis of the chest tumours. Lung Cancer 2002;35:53-57.

6. Myrdal g,Lambe M, Hillerdal G, et al. Effect of delays on prognosis in patients with non-small cell lung cancer. Thorax 2004;59:45-49.

7. Standing Medical Advisory Comittee Management of Lung Cancer. Current clinical practices. London,UK: Department of Health, 1994.

8. British Thoracic Society, BTS recommendations to respiratory physicians for organising the care of patients with lung cancer: The lung cancer working party of British Thoracic Society standarts of care commitee. Thotax 1998;53(suppl):S1-S8.

9. Ringbaek T, Borgeskov S, Lange P, et al. Diagnostic and therapeutic process and prognosis in suspected lung cancer. Scand Cardiovasc J 1999;33:337-343.