GİRİŞ-AMAÇ

KOAH alevlenmesi ile başvuran hastaların indüklenmiş balgam örneklerinde PCR yöntemini kullanarak en sık alevlenme nedeni olan üç bakteriyi (H. influenzae, S. pneumoniae, M. catarrhalis) balgam kültür sonuçlarıyla karşılaştırarak tespit etmek.

YÖNTEM-GEREÇLER

Eylül 2009 - Nisan 2010 tarihleri arasında KOAH alevlenmesi ile Selçuk Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi ve Selçuklu Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Klinikleri’ne başvuran, ayaktan veya yatırılarak tetkik edilen 62 hasta çalışmaya alındı. KOAH tanısı GOLD’da tanımlanan kriterlere göre konuldu. Anthonisen kriterlerine göre alevlenme ağırlık derecesi belirlendi. Son iki hafta içinde antibiyotik kullanımı, son iki ay içinde pnömoni hikayesi, belirgin bronşektazi varlığı, konjestif kalp yetersizliği veya diğer nedenlere (metabolik asidoz, ciddi anemi, nöromuskuler hastalıklar gibi) bağlı gelişmiş olabilecek dispne varlığı, mekanik ventilasyon gerektiren solunum yetmezliği, malignensi veya ağır immünsupresyon varlığı olan hastalar çalışmaya dahil edilmedi. Ultrasonik nebülizer kullanılarak %3’lük sodyum klorür solüsyonu (hipertonik) ile balgam indüksiyonu yapıldı. Gram boyama sonucunda uygun olan balgam örnekleri aynı gün EMB agar ve kanlı agar besiyerlerine ekilerek inkübasyon sonrasında sonuçlar değerlendirildi. Bakteri DNA’ları izole edilerek Real-time LightCycler PCR tekniği ile S. pneumoniae, H. influenzae ve M catarrhalis için bakteriyel DNA kantitasyonu yapıldı (1).

BULGULAR

Hastaların tümü erkekti ve tablo 1’de klinik ve laboratuar özellikleri gösterildi. Hasta grubunun %11.3’ünü evre 1, %29’unu evre 2, %29’unu evre 3 ve %14.5’ini evre 4 hastalar oluşturuyordu. Hastaların %69.4’ü ağır dereceli (Tip-1), %22.6’sı orta dereceli (Tip-2) ve %8.1’i ise hafif dereceli (Tip-3) alevlenme ile başvurmuştu. Sadece 11 (%17.7) hastanın balgam kültüründe patojen mikroorganizma üredi (Tablo 2).

PCR’de 30 (%48.4) balgam örneğinde tek bir bakteri, 17 (%27.4) balgam örneğinde birden fazla bakteri DNA’sı izole edildi (Tablo 3). Toplam 33 (%53.2) örnekte S. pneumoniae, 11 (%17.7) örnekte H. influenzae, 22 (%35.5) örnekte M. catarrhalis saptandı. PCR’de bakteri saptanan ve saptanmayan hastalarda CRP (mg/L) seviyeleri arasında (sırasıyla; 40.5 ± 51.6 ve 24.5 ± 33.1) önemli fark olmasına rağmen istatistik olarak anlamlılık yokdu. Ayrıca PCR’de tek ve multiple bakteri üreme gruplarında CRP değerleri (sırasıyla; 37.2 ± 46.8 ve 46.3 ± 60.3) üreme olmayan gruptan basamaklı olarak daha yüksek değerler gösterdi. Alevlenmelerin şiddeti dikkate alındığında en fazla oranda ağır dereceli alevlenme hastalarında patojen bakteri tespit edildi (Tablo 4).

TARTIŞMA

Çalışmamızda; 62 alevlenme dönemindeki KOAH hastasının balgam kültürlerinin sadece 6’sında (%9.7) M. catarrhalis üremesi saptanırken S. pneumoniae ve H. influenzae tespit edilmedi. Ancak aynı balgam örneklerinin PCR tekniği ile incelenmesinde %75.8 oranında patojen bakteri DNA’sı belirlendi. Özellikle ağır alevlenmesi olan hastalarda bu oran en yüksekti.

Kais ve arkadaşları alt solunum yollarında S. pneumoniae, H. influenzae ve M. catarrhalis’in saptanması üzerine yaptıkları çalışmada 203 hastanın solunum yolu örneklerinde kantitatif kültür ile 45’inde (%22.2), real-time kantitatif PCR ile 68’inde (%33.5) anlamlı patojen saptamışlardır (2). Bu çalışmayı daha sonra KOAH alevlenmelerinde balgamdan PCR metodu ile patojen bakterilerin tespit edildiği çalışmalar takip etmiş ve balgam kültürlerinden çok daha yüksek oranlarda pozitif sonuçlar elde edilmiştir (3,4).

KOAH enfekte alevlenmelerinde değişik coğrafyalarda farklı oranlarda patojenlerin izole edilmesi çok doğaldır. Bu nedenle bölgelerdeki referans merkezlerin belirli zaman dilimlerinde o bölgeye ait solunum patojenlerini belirlemeleri ve antibiyotik direnç araştırmalarını yapmaları gerekmektedir.

Tablo 1

Hastaların klinik ve laboratuar özellikleri

Tablo 2

Balgam kültürü sonuçları

Tablo 3

Balgam PCR sonuçları

Tablo 4

KOAH alevlenme derecesine göre PCR sonuçları

SONUÇLAR

• Hastaneye başvurmayı gerektiren KOAH alevlenmeleri genellikle ağır şiddette olmaktadır.

• Alevlenmelerin en az üçte ikisinden patojen bakteriler sorumludur.

• Balgam kültürü enfeksiyona neden olan patojenleri göstermede yetersiz kalmaktadır.

• CRP yüksekliği enfekte alevlenme belirteci olabilir.

• M. catarrhalis prevalansı artış göstermektedir ve miks enfeksiyon riski yüksektir.

• Enfekte alevlenme oranının yüksek olması nedeni ile hastaneye başvuran tüm hastalara ampirik antibiyotik tedavisi başlanmalı ve verilecek antibiyotikler üç ana solunum patojenini etkileyebilecek spektruma sahip olmalıdır.

KAYNAKLAR

1. Wittwer CT, Herrmann MG, Moss AA, Rasmussen RP. Continuous fluorescence monitoring of rapid cycle DNA amplification. Biotechniques. 1997 Jan;22(1):130-1, 4-8.

2. Kais M, Spindler C, Kalin M, Ortqvist A, Giske CG. Quantitative detection of Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, and Moraxella catarrhalis in lower respiratory tract samples by real-time PCR. Diagn Microbiol Infect Dis. 2006 Jul;55(3):169-78.

3. Curran T, Coyle PV, McManus TE, Kidney J, Coulter WA. Evaluation of real-time PCR for the detection and quantification of bacteria in chronic obstructive pulmonary disease. FEMS Immunol Med Microbiol. 2007 Jun;50(1):112-8.

4. Curran T, Coulter WA, Fairley DJ, McManus T, Kidney J, Larkin M, et al. Development of a novel DNA microarray to detect bacterial pathogens in patients with chronic obstructive pulmonary disease (COPD). J Microbiol Methods. 2010 Mar;80(3):257-61.