[EP-254]

EPOSTER OTURUMU-18 | Tarih ve Saat: 22.10.2010, 17:00 - 18:00 | Salon: EPOSTER SALONU

Tüberkülozlu Olgularda Hastalık Maliyet Analizi

Bilgen Begüm Afşar, Mevhibe Esen Akkaya, Murat Yalçınsoy, Sinem Güngör, Sevinç Bilgin
TCSB Süreyyapaşa Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim Araştırma Hastanesi

Günümüzde değişen koşullar nedeniyle artık sağlık hizmetlerinde de ekonomi yaklaşımı önem kazanmıştır. Tüberküloz, tedavi süresi uzun, tedavi maliyeti yüksek bir hastalıktır. Topluma ve bireye ciddi bir yük getiren bu hastalığın maliyetinin analiz edilmesi ve kaynak kullanımında nasıl tasarruf sağlanacağının bilinmesi önemlidir. Çalışmamızda, akciğer tüberkülozu tanısı almış olgularda, tüberküloz hastalığı için maliyet analizi yapmayı amaçladık. Çalışmamıza 2003 - 2004 yılları arasında, tüberküloz tedavisini tamamlayan 101 hasta alındı (K/E: 16/85, yaş ort: 37,5 ± 2). Hastaların tedavilerinin bittiği gün aylık gelirleri ve iş gücü kayıplarını içeren anket formu dolduruldu, daha sonra dosyaları incelenerek gerekli bilgiler kaydedildi. Maliyet analizi direkt (yatak, tetkik, tedavi, sağlık kurulu ve muayene) ve indirekt (iş gücü kaybı) olarak hesaplandı. Analizlerde 2003 - 2004 yılı Bütçe Uygulama Talimatındaki ‘Resmi Sağlık Kurumları Fiyat Tarifesi’ndeki veriler kullanıldı. Maliyetler Türk Lirası (TL) olarak hesaplandıktan sonra, verilerin diğer çalışmalarla kıyaslanabilmesi amacı ile TC. Merkez Bankası’nın döviz kurları üzerinden, her hasta için Amerikan Dolarına ($) çevrildi. Direkt maliyeti oluşturan alt grupların, toplam maliyet içindeki dağılımına bakıldığında yatak, tedavi, tetkik ve muayene giderleri sırasıyla %38, %30, %29 ve %3 olarak bulundu. Bir tüberküloz hastasında yatak, tedavi, tetkik ve muayene giderleri için harcanan para sırasıyla 362$, 285$, 269$, 30$ idi. İndirekt maliyet yatarken ve ayaktan tedavide kişi başına sırasıyla 11.608$, 18.899$ olarak bulundu. Sonuç olarak; çalışmamızda, tüberkülozlu olguların hastalık maliyet analizinde en büyük payı yatak giderleri almıştır. Direkt gözlem altında tedavinin yaygınlaştırılması ile hastanelerdeki yatak işgal oranını azaltılmasının, tüberküloz maliyetini düşürerek ülke ekonomisine katkıda bulunacağı kanısındayız.

GİRİŞ-AMAÇ

Günümüzde değişen koşullar nedeniyle artık sağlık hizmetlerinde de ekonomi yaklaşımı önem kazanmıştır. Tüberküloz, tedavi süresi uzun, tedavi maliyeti yüksek bir hastalıktır. Topluma ve bireye ciddi bir yük getiren bu hastalığın maliyetinin analiz edilmesi ve kaynak kullanımında nasıl tasarruf sağlanacağının bilinmesi önemlidir. Çalışmamızda, akciğer tüberkülozu tanısı almış olgularda, tüberküloz hastalığı için maliyet analizi yapmayı amaçladık.


YÖNTEM-GEREÇLER

Çalışmamıza 2003 - 2004 yılları arasında, tüberküloz tedavisini tamamlayan 101 hasta alındı (K/E: 16/85, yaş ort: 37,5 ± 2). Hastaların tedavilerinin bittiği gün aylık gelirleri ve iş gücü kayıplarını içeren anket formu dolduruldu, daha sonra dosyaları incelenerek gerekli bilgiler kaydedildi. Maliyet analizi direkt (yatak, tetkik, tedavi, sağlık kurulu ve muayene) ve indirekt (iş gücü kaybı) olarak hesaplandı.

Sağlık merkezine başvuru için ödenen ücretler, bekleme zamanlarındaki yemek ücretleri, okul günü kaybı, aktivitenin azaldığı günler, uykunun etkilenmesi, zaman kaybı (sağlık merkezine başvuru ve konsultasyon için kaybedilen zaman), erken ölüm nedeni ile üretkenlik kaybı, maluliyet, psikolojik, maddi olmayan, ölçülemeyen kayıplar nonmedikal maliyetler grubundadır, bu maliyetler çalışmamızda değerlendirilememiştir.

Analizlerde 2003 - 2004 yılı Bütçe Uygulama Talimatındaki ‘Resmi Sağlık Kurumları Fiyat Tarifesi’ndeki veriler kullanıldı. Para birimi günümüzde kulanılan TL’nin 1.000.000 katıdır [1.000.000 TL (2003-2004) = 1 YTL (2008) = 1 TL (2010)]. Maliyetler Türk Lirası (TL) olarak hesaplandıktan sonra, verilerin diğer çalışmalarla kıyaslanabilmesi amacı ile TC. Merkez Bankası’nın döviz kurları üzerinden, her hasta için Amerikan Dolarına ($) çevrildi.


BULGULAR

Tüberküloz hastalarında maliyet; direkt ve indirekt maliyet olarak değerlendirildi.



Tüberküloz hastalarında direkt ve indirekt maliyet dağılımı

Bir tüberküloz hastasında yatak, tedavi, tetkik ve muayene giderleri için harcanan para sırasıyla 362$, 285$, 269$, 30$ idi. İndirekt maliyet yatarken ve ayaktan tedavide kişi başına sırasıyla 396.4$, 626.6$ olarak bulundu.


Direkt maliyeti oluşturan alt grupların toplam maliyet içindeki dağılımı
Hastaneden:101Ayaktann:101Toplam
Tetkik giderleri24.614.900.000243.711.881,213.990.300.000138.517.821,838.605.200.000
Yatak ücreti51.900.400.000513.865.346,50051.900.400.000
Tedavi giderleri30.099.753.000298.017.356,410.838.578.000107.312.653,540.938.331.000
Sağlık kurulu+muayene1.440.500.00014.262.376,22.879.500.00028.509.9014.320.000.000
Toplam108.055.553.0001.069.856.96027.708.378.000274.340.376,2135.763.931.000
Direkt maliyeti oluşturan alt grupların, toplam maliyet içindeki dağılımına bakıldığında yatak, tedavi, tetkik ve muayene giderleri sırasıyla %38, %30, %29 ve %3 olarak bulundu

Hastaların hastanede yatış süresi
Yatış günü5175
Ortalama yatış süresi51.2
Bir tüberküloz hastasının ortalama hastanede yatış süresi 51.2 gün idi.

Hastane yatak gideri
Yatak maliyeti51.900.400.000
Ortalama yatak maliyeti513.865.346
Bir tüberküloz hastasının hastane yatak gideri 362 $ idi.

Hastaların hastaneye yatıştan tedavi bitimine kadar geçen sürede yapılan tetkiklerin hastane birimlerine göre giderlerinin dağılımı
Hastaneden:101Ayaktann:101
Biyokimya7.015.600.00069.461.386,147.300.000468.316,8
Mikrobiyoloji13.752.000.000136.158.415,810.980.000.000108.712.871,3
Radyoloji2.653.000.00026.267.326,72.846.000.00028.178.217,8
SFT71.200.000704.950,500
Patoloji152.000.0001.504.950,512.000.000118.811,9
Kardiyak tetkikler181.800.0001.800.00000
FOB525.000.0005.198.019,8105.000.0001.039.603,9
Torasentez70.000.000693.069,300
Plevra biyopsisi98.000.000970.29700
PPD96.300.000953.465,300
Toplam24.614.900.000243.711.881,213.990.300.000138.517.821,8
Bir tüberküloz hastasının hastanede yatışı esnasında yapılan tetkiklerin maliyeti 171,4 $; ayaktan takip esnasında yapılan tetkiklerin maliyeti 97,4 $ idi.

Tedavi giderlerinin dağılımı
Hastaneden: 101Ayaktann: 101Toplamn: 101
Antitbc ilaçlar5.232.538.00051.807.306,910.838.578.000107.312.653,516.071.116.000159.119.960,4
Diğer ilaçlar24.088.115.000238.496.188,10024.088.115.000238.496.188,1
Diğer tedaviler779.100.0007.713.861,400779.100.0007.713.861,4
Toplam30.099.753.000298.017.356,410.838.578.000107.312.653,540.938.331.000405.330.010
Bir tüberküloz hastasına hastanede yatarken verilen ilaçların maliyeti 209,6 $; ayaktan takip esnasında verilen ilaçların maliyeti 75,5 $ idi.

Hastalara sağlık kurulu ve muayene için yapılan giderlerin dağılımı
Hastanen: 101Ayaktann: 101Toplamn: 101
Sağlık kurulu + muayene giderleri1.440.500.00014.262.3762.879.500.00028.509.9014.320.000.00042.772.277
Bir tüberküloz hastasının sağlık kurulu ve muayene giderleri 30,1 $ olarak hesaplandı.

TARTIŞMA

Çalışmamızda, tüberkülozlu olguların hastalık maliyet analizinde; direkt maliyetler içerisinde en büyük payı yatak giderleri almıştır. Direkt gözlem altında tedavinin yaygınlaştırılması ile hastanelerdeki yatak işgal oranını azaltılması bu maliyeti düşürecektir.

Hastaların yatarak tedavisi, yatak işgaline bağlı direkt maliyeti yükseltirken, çalışan hastalarda bu dönem indirekt maliyetide yükseltmiştir.





Çalışmamızın yapıldığı dönem de, hastanemizin sosyal sigortalar kurumuna bağlı olması ve hasta uyumunu artırmak için taburculuk sonrası, hastaları istirahatli olarak takip etme eğilimimiz ayaktan tedavi esnasındaki indirekt maliyeti artırmıştır.

Hastalarımızın hastanede yatış sürelerine bakıldığında ilk iki aylık süreleri yatarak geçirdikleri görülmektedir.

Tetkik giderlerinde yatarak/ ayaktan tedavide mikrobiyolojik tetkikler birinci sırayı alırken, kardiyak - bronkoskopik- plevral sıvı tetkikleri yatarak maliyeti etkilemişlerdir.


SONUÇLAR

Çalışmamızda, tüberkülozlu olguların hastalık maliyet analizinde;direkt maliyetler içerisinde en büyük payı yatak giderleri almıştır. Buna hastalardaki indirekt maliyetlerinde ilavesi tüberküloz maliyetini artırmıştır. Direkt gözlem altında tedavinin yaygınlaştırılması ile hastanelerdeki yatak işgal oranının azaltılması ve hastaların daha kısa sürede iş başı yapmaları bu maliyeti düşürecektir.