GİRİŞ-AMAÇ

İrtifanın artması ile total atmosferik basınç, dolayısıyla parsiyel oksijen basıncı düşer. Oksijen basıncının düşüşüne karşı önlem alınmazsa pilotlarda hipoksi ortaya çıkar (1,2). Pilotların görevlerini başarı ile yerine getirmesi için üst seviyede bir eğitim ile birlikte yüksek fiziki yeterliliklerinin bulunması gerekmektedir. Çalışmamızda irtifanın solunum fonksiyonları üzerine etkisini araştırdık.

YÖNTEM-GEREÇLER

Çalışmamıza yaşları 21 ile 24 arasında değişen ve düzenli spor yapan 40 pilot adayı dâhil edilmiştir. Başlangıçta katılımcılara 15 sorudan oluşan bir anket uygulanmış ve boy, kilo, TA, istirahat nabızları ölçülmüştür. Uçucu fizyolojik eğitimleri kapsamında yapılan Alçak Basınç Odası Eğitiminden hemen önce yer seviyesinde Pefmetre ile katılımcıların PEF ve FEV 1 değerleri ölçülmüştür. Eğitim esnasında 8000 feet irtifada ve eğitimin hemen sonrasında yer seviyesinde değerler tekrar ölçülmüştür.

BULGULAR

Çalışma grubunun ortalama BMI: 23,25±2,14; Giriş PEF:537,45±100,94; 8000 feet PEF: 517,02±116,77; Çıkış PEF: 548,08±102,82; Giriş FEV 1: 3,56±0,68; 8000 feet FEV 1: 3,22±0,71; Çıkış FEV 1: 3,42±0,70 olarak bulunmuştur. Sigara içilip/içilmemesine gruplandırıldığında bağımsız gruplar arasında PEF ve FEV1 değer ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark yoktur (p>0,05). Tüm grubun (n=40) grup içi; giriş, ve 8000 feet FEV1 değerleri karşılaştırıldığında; 8000 feet’teki FEV 1 değerlerinin giriş FEV 1 değerlerine göre azalmış ve istatistiksel olarak anlamlı olduğu (p<0,05), 8000 feet PEF değerleri ortalamalarının giriş değer ortalamalarına göre azalmış ancak istatistiksel olarak anlamlı olmadığı bulunmuştur (p>0,05). Sigara içenler grubunun 8000 feet’teki FEV1 değerleri ortalamalarının giriş FEV1 değerlerine göre azalmış ve istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p<0,05). Ayrıca çıkış FEV1 ortalama değerlerinin 8000 feet’teki FEV1 değerlerine göre artmış ve istatistiksel olarak anlamlı olduğu bulunmuştur (p<0,05).

TARTIŞMA

Çalışmamızda, eğitim merkezimizin irtifası olan 2850 ft. ile alçak basınç odası yardımı ile simüle edilen 8000 ft. irtifa arasındaki FEV1 ve PEF değerleri karşılaştırıldığında; 8000ft. irtifadaki PEF değerleri ortalamasında azalma mevcuttu ancak bu istatistiksel olarak anlamlı değildi.

1989 yılında 2500ft., 5000ft. ve 7500ft. irtifalarda yapılan bir çalışmada FEV1 değerleri arasında anlamlı bir farkın olmadığı bildirilmiştir (3). Bizim çalışmamızda ise, FEV1 değerleri açısından iki irtifa arasındaki fark, istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur. Sigaranın FEV1 değerlerindeki azalmaya olan etkisi incelendiğinde ise, sigara içen grupta istatistiksel olarak anlamlı fark varken, içmeyenlerde bu fark gözlenmemiştir. Bu sonuç sigaranın, yüksek irtifanın FEV1 değerleri üzerine olan olumsuz etkisini arttırabileceğini göstermektedir.

Gruplar Arası FEV1 Ortalamaları

SONUÇLAR

Pilotluk yüksek bir fiziksel ve zihinsel performansa gereksinim duyar. Gelişen teknoloji pilotların yükünü belli oranlarda azaltmakla birlikte bir yandan da yeni teknoloji ürünü performanslı uçaklar insan bedenini zorlamaktadır. Pilotların yanı sıra başta dağcılık ile ilgilenenler olmak üzere yüksek irtifaya çıkan kişiler sağlıklarına dikkat etmeli, düzenli spor alışkanlığı edinmeli ve sigara içmemelidirler. Bu sayede, bulundukları irtifaya bağlı hipoksemiye ek olarak hipobarik ortamın solunum fonksiyonlarında oluşturabileceği olumsuzluklardan daha az etkilenirler ve hipobarik ortamdan kaynaklanabilecek rahatsızlıklara karşı hazırlıklı olurlar.

KAYNAKLAR

1. Jeffrey R. Davis, Robert Johnson, Jan Stepanek, Jennifer A. Fogarty. Fundamentals of Aerospace Medicine 4th Edition, 2008 PA-USA

2. David J. Rainford, David P. Gradwell. Ernsting’s Aviation Medicine 4th Edition, 2006 London-UK

3. Vaughan TR., Weber RW., Tipton WR., Nelson HS. Comparison of PEFR and FEV1 in patients with varying degrees of airway obstruction. Effect of modest altitude. Chest 1989:95;558-562.