9-15 MART 2025 PULMONER REHABİLİTASYON HAFTASI BASIN BİLDİRGESİ
- Pulmoner Rehabilitasyon Nedir?
Pulmoner rehabilitasyon, kronik (müzmin) solunum sıkıntısı olan hastalarının fiziksel ruhsal durumlarını düzeltmeyi ve sağlık durumunu iyileştirici kalıcı davranışlar kazandırmayı hedefleyen tedavi yöntemidir. Bu tedavi yöntemi hasta değerlendirmesini takiben hastaya özgü egzersiz programı, eğitim ve davranış değişikliği gibi yaklaşımları içeren, kapsamlı, farklı bölümlerin işbirliği ile verilen tedavi yaklaşımlarının bütünüdür. Egzersiz programının yanı sıra, beslenme, psikososyal destek ve olumlu ve kalıcı davranış değişikliklerini amaçlayan eğitim bileşenlerini içerir.
- Pulmoner Rehabilitasyonun Neden Önemlidir?
Kronik solunum sıkıntısı olan hastalar günlük işlerini yapmakta zorlanırlar. Bu durum hastaların yaşam kalitesini olumsuz etkiler ve bu hastalar başkalarının yardımına ihtiyaç duyarlar. Ayrıca erken maluliyet ve ölümler nedeniyle iş gücü kaybına yol açar. Hastaneye yatışlar ve sık hastaneye başvurular nedeniyle sağlık giderlerinin artmasına neden olur.
Pulmoner rehabilitasyon, kronik solunum sıkıntısı nedeniyle günlük yaşamı kısıtlı olan hastaların günlük işlerinde başkalarının yardımına daha az ihtiyaç duymalarını ve yaşam kalitelerinin artmasını sağlarken hastaneye yatışlarını azaltarak tedavi giderlerinde önemli oranda tasarruf sağlar. Kronik solunum sıkıntısı olan hastaya uygulanan pulmoner rehabilitasyon programı nefes darlığını azaltırken, hastanın özgüvenini artırır, sosyal izolasyonunu azaltır, egzersiz kapasitesini artırır ve hastanın tedaviye ve hayata daha sıkı bağlanmasını sağlar.
Dünya nüfusu giderek yaşlanmaktadır ve ileri yaşlı bireylerde kronik solunum sıkıntısı daha fazla görülmektedir. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) “Rehabilitasyon 2030 Girişimi” raporu yayımlayarak pulmoner rehabilitasyonun önemine dikkat çekmektedir. İki bin otuz yılında küresel olarak her 3 kişiden 1’inin pulmoner rehabilitasyona ihtiyaç duyabileceğini bildirmektedir. Bu sebeple DSÖ “rehabilitasyonun 21. Yüzyılın öncelikli sağlık stratejisi olması gerektiğini” vurgulamıştır.
- Pulmoner Rehabilitasyon Hangi Hastalara Uygulanır?
İlerleyici nefes darlığı ile seyreden astım, KOAH, bronşektazi akciğer dokusu sertleşmesi gibi akciğer hastalıklarında, göğüs duvarı bozukluklarında, akciğer zarı hastalıkları, kas ve iskelet sistemini etkileyen kas ve sinir hastalıklarının tedavisinde kullanılır. Ayrıca, akciğer kanserinde, akciğer ameliyatları öncesi ve sonrası, akciğer nakli öncesi ve sonrası uygulanan pulmoner rehabilitasyon yapılan ameliyatların başarısını artırırken, oluşabilecek yan etkileri azaltmaktadır. Uzun süre yoğun bakım ünitesinde yatan hastaların solunum cihazından ayrılmasını kolaylaştırırken, hastanede yatış süresini kısaltır. Covid-19 geçiren akciğerlerinde kalıcı hasar kalan hastaların tedavisinde fayda sağlar.
- Pulmoner Rehabilitasyon Nasıl Uygulanır?
Detaylı bir şekilde tıbbi değerlendirilmeden sonra, her hastanın ihtiyacına göre egzersiz programı, beslenme, eğitim, psikososyal destekten oluşan bir pulmoner rehabilitasyon programı planlanır. Hastalığın şiddetine, hastanın koşullarına göre 6-12 haftalık tedavi programı yapılır. Pulmoner rehabilitasyon tedavisi ünitede ayaktan veya hastanede yatarak uygulanabilmektedir. Son yıllarda iletişim ve bilgi teknolojisi aracılığıyla (tele-pulmoner rehabilitasyon) ulaşım sorunu çözülerek daha fazla hastaya erişim imkânı sağlanabilir.
- Pulmoner Rehabilitasyon Haftasının Önemi Nedir?
Pulmoner rehabilitasyonun etkinliği ve faydası gösterilmiş olmasına rağmen, ülkemizde ve dünyada merkez sayısı oldukça az, hastaların merkezlere erişim oranları oldukça sınırlıdır. TÜSAD Solunum Rehabilitasyon Çalışma Grubu olarak 2024 yılımda yapmış olduğumuz ülkemizde pulmoner rehabilitasyon merkezlerini değerlendiren çalışmamız “merkez sayısının yetersiz, asgari personel sayısını karşılamaktan uzak ve yeterli ekipmana sahip olmadığını” ortaya koymuştur. Ülkemizde merkez ve personel sayısının artırılması, merkezlerin ekipman ihtiyacının karşılanması son derece önemlidir. Sağlık Bakanlığı pulmoner rehabilitasyon farkındalığının artırılması için 9-15 Mart 2025 tarihleri arasında “Pulmoner Rehabilitasyon Haftası” ilan etmiştir.
- Kronik Solunum Yetersizliği Olan Hastalara Önerileriniz Nelerdir?
- Daha aktif bir yaşam sürmeleri,
- Ekonomik koşullarının elverdiği ölçüde sağlıklı beslenmeleri,
- Hekimlerinin önerdiği aşıları zamanında yaptırmaları,
- İlaç tedavilerini doğru ve zamanında kullanmaları,
- Pulmoner rehabilitasyon programından faydalanmak için pulmoner rehabilitasyon merkezine başvurmalarını öneririz.
- Sağlıklı İnsanlara Önerileriniz Nelerdir?
- Sporu yaşamlarının bir parçası haline getirmelerini,
- Eğer spor yapma imkanları yoksa, haftada 5 gün 45 dakika tempolu yürüyüş yapmalarını,
- Tütün ve ürünleri zararlı alışkanlıklardan uzak durmalarını,
- Düzenli ve sağlıklı beslenmelerini öneririz
TÜSAD Solunum Rehabilitasyonu Çalışma Grubu adına
Prof. Dr. Gazi Gülbaş