9 Şubat Sigarayı Bırakma Günü Basın Bildirisi
Sigara, tütünün en sık tüketim şeklidir. Endüstriyel sigara kimyasallarla işlenmiş tütünün kağıda sarılması, bir kısmı yine tütünden üretilen filtreler eklenerek tüketime sunulmuş halidir. Güncel rakamla dünyada 15 yaş üstü yaklaşık 1,8 milyar sigara kullanıcısı olduğu tahmin edilmektedir. Bu kullanıcıların %80'i orta ve alt gelir düzeyindeki ülkelerdedir. Sigaraya başlama yaşı 11'e kadar düşmüştür.
Yanan tütünün ve kağıt dumanının içeriğinde başta katran olmak üzere sayısı 7.000 lere varan kimyasal madde ve içerik bulunur. Bunların en az 250 adedi zehirli (toksik) niteliktedir. Yine en az 70 madde bizzat kanser yapıcı (kanserojen) özelliğe sahiptir.
Bir zehir bombası niteliğindeki sigara, yandığında nikotin açığa çıkarır. Dumanla akciğerlere, ardından dolaşım sistemi ile 8 saniyede beyne giden nikotin ilk etapta keyif verici özelliğiyle kullanıcılarını kendisine bağımlı hale getirir. Uzun vadede uyardığı beyin dahil olmak üzere tüm sistemler üzerinde, bir kısmı kalıcı olumsuz etkiler yaratır. Sigara dumanının bağışıklık sistemi üzerindeki baskılayıcı (fonksiyon kusuru ya da kaybı) etkileri vardır. Yine aynı duman insanın genetik yapısında (DNA yapısında) kalıcı hasarlara neden olur. Vücudun yapı taşları ve koruma mekanizmalarındaki olumsuz etkilerinden dolayı başta akciğer olmak üzere tüm sistemlerin kanserlerinde artış gözlenir. Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH), kalp ve damar hastalıkları gibi vücut yapısının kalıcı harabiyeti ile giden hastalıklar, astım, diyabet gibi sistemlerin fonksiyonlarını bozan klinik durumlar daha sık ve şiddetli olarak ortaya çıkar. Tüm vücut enfeksiyonlarına yakalanma, hastalığı şiddetli geçirme ve ölümcül olma olasılığı da sigara içenlerde daha sık görülmektedir.
Dünya genelinde yılda 8 milyon kişi sigara dumanı nedeniyle hayatını kaybediyor. Bu her dakikada 15 kişi demektir. Ülkemizde sigara ilişkili ölüm sayıları yıllık 80.000 civarındadır. Bu her saat için 9 kişi demektir. Bu kayıpların bir kısmının pasif (ikincil elde) duman maruziyeti ile ölen kişiler olduğunu bilmemiz, tüm kayıpların büyük birer sosyal acı olduğunu net ifade etmemiz gerekiyor.
Tablonun vahameti açısından bir kısım rakamları güncel COVID-19 pandemisi verileriyle de kıyaslayalım.
Aralık 2019'da ortaya çıkan ve tüm dünyanın adeta eksenini bozan COVID-19 pandemisi istisnasız tüm dünyayı ve insanlığı etkileyerek yüzyılın felaketi olarak tarihe geçti. Dünyada pandemide hayatını kaybeden insan sayısı yaklaşık 2,3 milyon kişidir; sigara ilişkili ölümler ise bunun yaklaşık 4 katıdır. Ülkemizde ise pandemi nedeniyle hayatını yitiren kişi sayısı 30.000 civarındadır; sigara ilişkili ölümler ise bunun yaklaşık 2,5 katıdır. Önlenebilir bu iki durum için sarf edilen çabaları, alınan tedbirleri “sigara bağımlılığı konusunda yapılabilecekler ve kurtarılması mümkün hayatlar” açısından doğru analiz etmeliyiz.
Üçte ikisi doğaya atılan ve minimum 10 yılda çözünen izmaritler en büyük çevre kirleticilerindendir. Ülkemizde tüketilen sigara izmaritleri ve paketleri yılda yaklaşık 49,7 tondur. Sigara sağlığımız gibi doğamıza da zarar vermektedir.
Ülkemizde sigara içicisi gelirinin % 5,4'ünü sadece yakıp havaya üflediği “lüks” tabir edilen sigara markalarına harcıyor. Lüks tüketim vergisi ödeyerek bütçesini zarara uğratıyor. Buna hastalık teşhis-tedavi maliyetleri, işgücü ve üretim kaybını eklediğimizde ülke genelinde yıllık 42 milyon TL. civarında büyük bir ekonomik yük ortaya çıkıyor.
Güncel sağlık verilerine göre; özellikle akut dönemde Corona virüsünün en sık ve ciddi hasta ettiği organ akciğer ve solunum yollarıdır. Buna sigaranın sebep olduğu hastalıklar da (KOAH, kanser gibi) eklendiğinde Corona virüsü sigara içicilerini daha sık hasta ediyor. Hastalığa yakalananlarda bu durum, daha ciddi ve yüksek ölüm riskiyle seyrediyor. Tedavisi henüz net olmayan çağın salgınında bağışıklık sisteminin savunma yeteneği çok önemli bir hal aldı. Sigaranın bağışıklık sistemi üzerindeki olumsuz etkisi hastalığın sigara içicilerindeki riskin artışını açıklamaktadır. Pandeminin ortaya çıkardığı bu durumlar bile başlı başına sigara bırakmayı gerekli hale getirir.
Sigarayı bıraktıktan 2 saat sonra nikotin vücudunuzu terk etmeye başlar, gereksiz aşırı uyarılmayan dolaşım sisteminde 6 saat sonra kalp atış hızı ve kan basıncı düşer. 12 saat sonra sigara dumanından kaynaklanan zehirli karbonmonoksit kan dolaşımından temizlenir ve ciğerleriniz daha iyi çalışır. Takip eden gün, hafta ve yıllarda vücudunuza yüklenen tüm risklerden anlamlı oranda sıyrılma imkanı doğar, kalıcı bir sağlıklı yaşam şansı yakalanır.
Sigara bağımlılığı tedavi edilmesi mümkün bir klinik durumdur. Sigara bırakmada davranışsal destek, nikotin yerine koyma, sigaradan uzak durmayı kolaylaştıran farmakolojik ürünler gibi birçok imkan vardır. Konunun uzmanları tarafından yürütülen sigara bırakma poliklinikleri ve sunduğu tedaviler Sağlık Bakanlığı ve üniversite hastanelerinde halkımızın hizmetindedir. Bu desteklere pandemi döneminde uzaktan erişim olanaklı çağrı merkezleri de eklenmiştir. Son yıllarda ismi duyulmaya başlanan yeni tütün ve nikotin ürünleri de (nargile, elektronik sigara, ısıtılmış tütün ürünleri) kesinlikle bir bırakma aracı değildir.
Sigara ve sağlıksız her türlü bağımlılık için her gün bir bırakma fırsatı doğar. Kötü alışkanlıkları arkamızda bıraktığımız her günün yeni sağlıklı hayatımızın ilk günü olduğunu unutmamalıyız.
Bugün 9 Şubat Dünya Sigara Bırakma Günü.
Kendinizin ve çevrenizin sağlığı için sigarayı bugün bırakın,
Corona virüsten korunmak için sigarayı bugün bırakın.
En başarılı sigara mücadele yolunun hiç başlamamak olduğunu hatırlatır, dumansız sağlıklı günler dileriz…
TÜSAD Tütün Kontrolü Çalışma Grubu