KARDİYOPULMONER EGZERSİZ TESTLERİNİN KLİNİK KULLANIMI VE ÖZELLİKLERİ

                                                                    

Kardiyopulmoner egzersiz testleri, yüksek duyarlılığa sahip maksimal, noninvazif efor stres testleridir. İstirahatte yapılan testlere en önemli üstünlüğü de efor-egzersiz sırasında meydana gelen kardiyak, solunumsal, metabolik değişikliklerin gözlemlenmesine olanak vermesidir. Bu nedenle KPET, egzersiz sırasında tanımlanan dispne, eforda kısıtlanma, göğüs ağrısı gibi çeşitli semptomların ayırıcı tanısı için kullanılabileceği gibi, sağlıklı kişilerin kondisyon durumlarının değerlendirilmesi için de kullanılmaktadır. KPET sadece göğüs hastalıkları değil kardiyoloji, göğüs cerrahisi, fizik tedavi ve rehabilitasyon, spor hekimliği, fizyoloji gibi diğer anabilim dalları tarafından da kullanılmaktadır. Günümüzde yaygın olarak ve daha çok kardiyologlar tarafından kullanılan efor treadmill testine üstünlüğü ise, egzersiz sırasında EKG, nabız, semptomlar ve maksimum iş kapasitesinin dışında, oksijen tüketimi, karbondioksit üretimi, tidal volüm, maksimum dakika ventilasyonu, inspiratuar kapasite, ekspiryum sonu akciğer volümü, oksijen satürasyonu, solunum sayısı gibi parametrelerin EKG, nabız, semptomlar ve maksimum iş kapasitesine ek olarak ölçülebilmesidir. KPET özellikle egzersizde kısıtlanması olan, ancak istirahat testleri normal olan hastalarda tercih edilir. KPET ile egzersizi kısıtlayan hastalığın tanısı, şiddeti, prognozu belirlenebilir ve tedavi yanıtı ile maluliyet durumu detaylı olarak değerlendirilebilir. KPET son derece güvenlidir. Test sırasında ölüm riski 100 000’de 2-5 arasındadır. Bununla beraber deneyimli, eğitimli, testin kontrendikasyonlarını ve ne zaman sonlandırılacağını bilen kişilerce yapılmalıdır. Hasta güvenliği açısından testin yapılacağı laboratuvarda, defibrilatör, ambu, oksijen destek cihazları ve diğer acil malzemelerinin hazır bulundurulması gereklidir.

KPET Ne Zaman Yapıl Malıdır?

Egzersiz sırasında kısıtlanma, nefes darlığı şikayeti ile başvuran hastalarda KPET kullanılacak ilk tanı yöntemi değildir. Anamnez, fizik muayene, rutin kan tetkikleri, akciğer grafisi, EKG, spirometrik inceleme, oksijen s atürasyonu, gerekirse arter kan gazı ilk planlanacak tetkiklerdir. Bu testler normal ise bronkoprovokasyon testi, ekokardiyografik inceleme istenmelidir. Eğer bu test sonuçları dispne nedenini açıklamakta yetersiz ise KPET planlanmalıdır. Tablo 1’de KPET kullanım alanları görülmektedir.

Donanım

 KPET, modern ve gelişmiş sistemlerle yapılmaktadır. Sistem, verileri kaydeden bir bilgisayar sistemi ile buna bağlı çalışan koşu bandı veya bisiklet ergometrisi, gaz konsantrasyonlarını ölçen metabolik analizörler, akım ve volümleri ölçen akım sensörleri, kan basıncı ve EKG takibi için monitörler ve oksijen satürasyonunu ölçen bir pulse oksimetriden oluşur. Tüm bu donanım test sırasında hastaya uygulanan iş yükünü progresif olarak artırırken meydana gelen fizyolojik, metabolik değişiklikleri görebilmemizi sağlar. Solunumsal hastalıkların değerlendirilmesinde daha lineer veri toplama şansını vermesi ve daha güvenli olması nedeniyle daha çok bisiklet ergometrisinin kullanılması tercih edilmektedir. KPET yapılırken en önemli konulardan birisi cihaza hakim, hastayı motive ederek testin maksimum eforla yapılmasını sağlayabilecek ve anlık sistem sorunlarında cihazı uygun şekilde yönetebilecek deneyimli teknisyenlerin varlığıdır. Laboratuvarımızda 2003den bu yana sık değişim yaşanmadan genelde aynı tecrübeli tekniseynlerle çalışlmaktadır. Bu nedenle sadece hekimlerin değil, yeni açılacak merkezlerde görev yapacak olan teknisyenlerin yetişmesi konusunda gereken desteği verebileceğimizi de belirtmek isteriz.

Dünyada KPET Günümüzde pek çok ülkede KPET yaygın olarak kullanılmaktadır. Dispne patogenezine yönelik ayırıcı tanı amaçlı kullanımı en önemli klinik kullanım alanıdır. Ek olarak, kapsamlı bir fizyolojik değerlendirme imkanı sunan KPET, günümüze dek birçok bilimsel araştırmada kullanılan bir yöntem olmuştur. Ülkemizde KPET Ülkemizde halen az sayıda laboratuvarda aktif olarak kullanılan KPET yöntemi, hastanemizde Göğüs Hastalıkları AD’da 2003 yılından bu yana aktif olarak hizmet vermektedir. Hastanemizde son 10 yılda 100’ün üzerinde kalp transplantasyonu gerçekleştirilmiştir. Bu olguların transplantasyon öncesi değerlendirmesinde KPET’in kullanılması en önemli endikasyonlarımızdan birisi olmuştur. Bunun dışında dispne etyolojisinin belirlenmesi, tedavi yanıtı değerlendirmesi ve maluliyet değerlendirmesi diğer KPET endikasyonlarımızdandır. KPET konusunda deneyimli referans bir merkez olarak, hastane ve laboratuvar koşullarımızın olanakları ölçüsünde düzenli olarak KPET kursları düzenleyerek yeni bilim insanlarının yetişmesine katkıda bulunmaya çalışmaktayız. Bu kursların sonuncusu TÜSAD Akademi tarafından 21 Kasım 2015’de Uludağ Üniversitesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı laboratuvarlarında yapıldı. Dileğimiz, ülkemizde konu ile ilgilenen kişilerin giderek artması ve KPET’in dünyada olduğu gibi ülkemizde de klinik kullanımının ve araştırmalarda yeralırlığının arzu edilen noktaya ulaşmasıdır.