8 Mart Dünya (Emekçi) Kadınlar Günü ve tütün endüstrisi

8 Mart Dünya (Emekçi) Kadınlar Günü ve tütün endüstrisi

ABD’de dokuma fabrikalarında çalışan 40 bin dolayında kadının çalışma koşullarının iyileştirilmesi ve erkeklerle eşit haklara sahip olmaları talebi ile 8 Mart 1857 tarihinde başlattıkları grev sırasındaki olaylarda 120 dolayında kadın hayatını kaybetmiştir. Amerikan Sosyalist Partisi 28 Şubat 1909 tarihinde New York’ta “Kadınlar Günü” düzenlemiş, ardından da 1910 yılındaki Sosyalist Enternasyonal Toplantısı sırasında 8 Mart gününün Kadınlar Günü olması önerilmiş, 1911 yılındaki toplantıda 8 Mart Dünya Kadınlar Günü olarak kabul edilmiştir.

Çalışan kadınların hareketi olarak başlayan Kadınlar Günü, sonraki yıllarda kadınların sosyal ve ekonomik alanda çeşitli haklarının tartışıldığı ve önemli kazanımların elde edildiği gün olarak değerlendirilmiştir. Kadınların çalışma hayatında bazı haklara sahip olması kadınların güçlenmesini sağlamıştır. Tütün endüstrisi de bu gelişmeyi fırsat olarak değerlendirmek amacı ile 1920’li yıllardan itibaren çalışmalara başlamış, “sigara içen kadın özgüveni olan, özgür ve güçlü kadındır” şeklindeki temayı işlemek suretiyle kadınların sigara içmesini teşvik eden çalışmalar başlatmıştır. Endüstri ayrıca sigara içmenin iştah azaltıcı etkisi olduğu savı ile sigara içen kadınların kilo almadığını, daha çekici ve güzel göründüğünü ifade etmiştir. Tütün endüstrisi paket düzenlemelerinde kadınların önemli bir hedef grubu olduğu belirtilerek “daha moda ve kadınsı paketler” (more fashionable and femine packaging) üretildiği ifade edilmiştir. Bu amaçla kadınlara yönelik olarak ince yapılı, zarif görünümlü, çiçek desenli vb. sigaralar üretilmiştir.

Endüstrinin bu çalışmaları sonucunda kadınlar arasında sigara kullanımı artmış, bunun sonucunda kadınlar da erkekler gibi sigaranın yol açtığı sorunlarla karşılaşmaya başlamıştır. Halen dünyadaki 1,3 milyar dolayında sigara içen kişilerin beşte biri kadınlardır. ABD’de 1950 yılından bugüne kadınlarda akciğer kanseri nedeni ile meydana gelen ölümler %800 oranında artmış, 1990'lı yıllardan itibaren akciğer kanseri ölümleri meme kanseri ölümlerini geride bırakarak kadınlardaki kanser ölümleri arasında ilk sıraya yükselmiştir. Sigara içen kadınlarda koroner kalp hastalığı sıklığı da artmış, bu durumun oral kontraseptif kullanan kadınlarda daha belirgin olduğu saptanmıştır. Kadınların sigara içmesi sonucunda kronik obstrüktif akciğer hastalığı da kadınlarda artış göstermiştir. Halen kadınlar arasında sigara kullanımına bağlı ölümler, gebelik ve doğum komplikasyonları ile diğer jinekolojik hastalıklara bağlı ölümlerden daha fazladır. Bu nedenle kadın sağlığı sorunları arasında sigara kullanımının kontrolü, kadınların sigara kullanmasının önlenmesi de önemli yer almalı, kadın sağlığı hizmetleri arasında tütünle mücadeleye de önemli yer verilmelidir.

Son yıllarda sigara yerine kullanılmak üzere piyasaya sürülen elektronik sigara ve IQOS adlı ürünün kadınlara yönelik özel pazarlaması da yapılmakta, bu ürünlerin sigaraya göre daha az zararlı ve daha ekonomik olduğu şeklinde tanıtımlar yapılmaktadır. Bu kapsamda ruj, ayakkabı vb. aksesuar şeklinde IQOS ürünleri geliştirilmiştir. Tütün endüstrisinin kadınlara yönelik olumlu imaj yaratma çalışmaları da dikkatle izlenmelidir. Örneğin büyük bir tütün endüstrisi kendi işletmelerinde kadın-erkek eşitliğini sağlamaya yönelik çaba gösterdiğini açıklamış, diğer bir büyük firma ise kadınların güçlendirilmesi (Empowering Women) amacı ile Türkiye’nin de aralarında olduğu 30 ülkeye destek sağlamıştır.

TÜSAD Tütün Çalışma Grubu