31 MAYIS “DÜNYA SİGARASIZ GÜNÜ”

                                    

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) 40 yılı aşkın süreden beri tütün kontrolü konusunda üye ülkelere yönelik bilgilendirici ve yönlendirici çalışmalar yapmaktadır. İlk kez 1970 yılında sigaranın akciğer kanseri oluşundaki etkisine dikkat çekmiş, 1980 yılında sigara içmenin sağlıklı olmakla bir arada olamayacağı gerçeğine işaret etmek üzere “SİGARA YA DA SAĞLIK, SİZ SAĞLIĞI SEÇİN” sloganını ifade etmiştir. Sigara ve diğer tütün ürünleri kullanımına özel önem vermek üzere de 1988 yılında 31 Mayıs gününü “DÜNYA SİGARASIZ GÜNÜ” (WORLD NO TOBACCO DAY) olarak belirlemiş ve her yıl bu günde tütün ve zararları konusunda eğitici etkinlikler yapılmasını önermiştir. İzleyen yıllarda DSÖ her yıl 31 Mayıs gününe yönelik bir tema belirlemiş, konu ile ilgili eğitici materyal geliştirmiş ve üye ülkelere bu tema ile ilgili eğitici ve bilgilendirici çalışmalar yapılmasını önermiştir. İlerleyen yıllar içinde tütün endüstrisinin tütün ürünlerini pazarlama ve yeni satış hedefleri arama yolundaki çabalarını kontrol altına almak, dünyada tütün ürünü kullanımındaki artışı frenlemek ve azaltmak amacı ile “Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesini” geliştirmiştir. DSÖ’nün tarihinde ilk kez olan bu Sözleşme 2003 yılındaki Genel Kurulda üye ülkelerin oy birliği ile kabul edilmiştir. Çerçeve Sözleşme uygulamaları ile ilgili gelişmeleri değerlendirmek amacı ile de iki yılda bir değerlendirme toplantıları yapılmıştır. Taraflar toplantısı (COP; Conference of Parties) adı verilen bu toplantılarda üye ülkeler çeşitli etkinliklerini ve sorunlarını paylaşmakta ve ortak çözümler geliştirilmektedir.

Dünya Sağlık Örgütü’nün bu yıl 31 Mayıs Dünya Sigarasız Günü için belirlediği tema “DÜZ PAKET UYGULAMALARI” olarak açıklanmıştır. Uzun zamandan beri sigara ve tütün ürünleri paketleri üzerine yazılı ve resimli uyarı mesajları basılmaktadır. Ancak paketlerin çeşitliliği ve değişik renklerin kullanılıyor olması sigaranın halen reklam ve tanıtımı bakımından önemli olmaktadır. Tütün endüstrisinin bu şekilde reklam yapma olanağını kontrol altına almak amacı ile de tütün ürünlerinin arzında “Düz Paket” (Plain Packaging) uygulaması gündeme getirilmiştir. Halen çok az sayıda ülke düz paket uygulamasını başlatmış veya başlatmak üzere gerekli yasal düzenlemeyi yapmış durumdadır (Avustralya, Yeni Zelanda, İngiltere, İrlanda, Fransa, vb.). Türkiye Ulusal Tütün Kontrol Programı 2015-2018 dönemi Eylem Planı içinde “Düz Paket” uygulaması yer almıştır. Bu yönde gerekli çalışmaların yapılması ve düz paket uygulamasının ülkemizde de yürürlüğe girmesi arzu edilmektedir. Bununla birlikte hem ülkemiz hem çeşitli ülkeler bakımından çok önemli olan bir başka husus vardır. Tütün endüstrisi tarafından sigara kullanımında “zarar azaltma” yöntemi olarak gündeme getirilen elektronik sigara (e-cigarettes) çeşitli ülkelerde piyasaya sürülmüş ve kullanımı başlamıştır. Elektronik sigara satışının serbest olduğu bazı ülkelerde yapılan çalışmalarda bu ürünün kullanımının özellikle gençler arasında hızla artmakta olduğu belirlenmiştir. Bundan daha önemli olarak elektronik sigara kullanmaya başlayan gençler arasında kısa bir süre içinde sigaraya yönelme de çok fazla olmaktadır. Tütün endüstrisi tarafından geliştirilen ve piyasaya sürülen bu ürünün sigara bırakmada yardımcı olduğu konusunda çelişkili bilgiler vardır; buna karşılık elektronik sigara kullanımının solunum yollarında neden olduğu olumsuz etkiler bir yana,  bu ürünü kullanmaya başlayan gençlerin bir süre sonra sigara içmeye başladıkları net olarak ortaya konmuştur. Yani bu ürün sigara bırakma veya sigara kullanımında zarar azaltma amacından çok gençlerin sigaraya başlaması amacına hizmet etmektedir. Ülkemizde halen ithali ve satışı yasak olan bu ürünün piyasaya girmesinin önüne geçilmesi çok önemlidir. Sonuç olarak bu yılın 31 Mayıs günü teması olan Düz Paket uygulaması ile ilgili çalışmaların yanı sıra elektronik sigaranın ülkemize girişini önleme yönünde de çaba gösterilmesi gerekmektedir.